"Huisvesting moet worden behandeld als een nationale prioriteit en dat is niet het geval", merkt sociologe Sandra Marques Pereira op, onderzoeker bij DINÂMIA'CET-Iscte, een centrum voor sociaaleconomische en territoriale studies.

"Dat wil niet zeggen dat er geen inspanningen worden geleverd, maar het huisvestingsbeleid heeft nog steeds niet de centrale rol die het zou moeten hebben gezien de ernst van de situatie," vindt ze, waarbij ze opmerkt dat het feit dat het niet langer een autonoom ministerie heeft "een belangrijke indicator van verzwakking is, die begon met de vorige regering en zich nu herhaalt."

De expert gelooft daarom niet dat "de situatie zal verbeteren" en voorspelt dat de bouw van ondermaatse woningen zal doorgaan.

"Het is dringend noodzakelijk om een nationaal noodplan voor huisvesting op te stellen", zegt Isabel Santana, die zeven maanden geleden met pensioen ging na 40 jaar voor de gemeenteraad van Lissabon te hebben gewerkt, waarvan de helft als hoofd van de gemeentelijke afdeling voor huisvestingsbeheer.

"Deze escalerende toename van krotten en onveilige constructies zal niet stoppen. Als we niet anders gaan handelen, krijgen we weer de 'illegale' huisvesting die we in de jaren 1980 en 1990 hadden", voorspelt ze, waarbij ze pleit voor "grootschalige bouw" en "coördinatie tussen de centrale overheid en de lokale overheid".

Isabel Santana, co-auteur van de lokale huisvestingsstrategie van Lissabon, gelooft dat "gemeenten hun rol spelen", maar dat de maatregelen die ze nemen "uiteindelijk snelle oplossingen zijn, omdat het volume en de omvang van de behoeften zo groot zijn".

Met een diploma in sociaal werk volgde ze de activiteiten van het Special Rehousing Program (PER), dat in 1993 bewoners uit sloppenwijken in de grootstedelijke gebieden Lissabon en Porto haalde. Ze merkt op dat er in die tijd een "politiek bewustzijn van huisvestingsonzekerheid" was, nauw verbonden met de strijd tegen armoede.

"Op dit moment zijn precaire omstandigheden veel wijder verspreid", vergelijkt ze.

"We hebben het niet alleen over behoeftigen en mensen met een laag inkomen. Onder degenen die op dit moment uit hun huis worden gezet zijn niet alleen gezinnen die in krotten en onveilige gebouwen wonen; we hebben het over ouderen, die lijden onder pesterijen in onroerend goed vanwege de lokale huisvesting. We hebben het over jonge afgestudeerden, met master- en doctoraaldiploma's, die geen toegang hebben tot huisvesting in Lissabon zonder steun van hun ouders," legt ze uit.

"Er moet een permanent programma komen", zegt Sandra Marques Pereira, die heeft gewerkt aan beleid voor volkshuisvesting.

Fouten herhalen

Isabel Santana wijst erop dat "we een aantal fouten die in de PER zijn gemaakt niet kunnen herhalen", namelijk "die massale bouw, de slechte kwaliteit van de bouw, het gebrek aan inspraak in de processen, vooral in het geval van herhuisvesting".

Voor de technicus "werden sommige delen van de stad verbeterd, maar er waren situaties van grote sociaal-ruimtelijke segregatie."

Isabel Santana heeft geen twijfels over situaties zoals de recente sloopwerkzaamheden in de wijk Talude Militar in Loures: "Waar zijn deze mensen? Mensen leven in de open lucht, mensen maken vreugdevuren en dit is onacceptabel; deze omstandigheden zijn onwaardig."

Sandra Marques Pereira herinnert zich op haar beurt dat "krotten altijd het meest zichtbare aspect zijn geweest van precaire huisvesting", maar er zijn nog veel meer tekenen van crisis, zoals "overbevolking en bedden die tegen exorbitante prijzen worden verhuurd", waar "de regering volledig over zwijgt".