To kluczowe odkrycie pochodzi z badania "Wpływ terenów zielonych na zdrowie psychiczne i fizyczne", które zostało zaprezentowane w poniedziałek w Laboratorium Krajobrazu w Guimarães. W wydarzeniu wzięły udział znane osobistości, w tym burmistrz Domingos Bragança; Adelina Pinto, prezes Laboratorium Krajobrazu; Luís Campos, przewodniczący Portugalskiej Rady Zdrowia i Środowiska; oraz José Pimenta Machado, prezes Portugalskiej Agencji Środowiska (APA).

Badanie, opracowane przez Landscape Laboratory, University of Minho School of Medicine(UMinho) i Higher Institute of Health(ISAVE), objęło 501 mieszkańców mieszkających w pobliżu miejskich terenów zielonych Guimarães i porównało dane dotyczące bliskości, użytkowania, postrzegania i wpływu na wskaźniki zdrowotne. Respondenci zostali podzieleni na osoby mieszkające w odległości mniejszej lub większej niż 300 metrów od terenów zielonych. Wywiady przeprowadzono między 8 a 24 marca 2025 r., w oparciu o matrycę kwotową według płci, wieku i lokalizacji, z udziałem łącznie 17 ankieterów.

Wyniki są jasne: samo mieszkanie w pobliżu parków nie miało statystycznie istotnego wpływu na objawy psychologiczne ani jakość snu. W przeciwieństwie do tego, częstotliwość korzystania z terenów zielonych okazała się kluczowym czynnikiem zmniejszającym niepokój, stres i poprawiającym sen. Chociaż zaobserwowano również związek z depresją, wydaje się, że wpływają na niego inne zmienne, takie jak poziom dochodów lub status zatrudnienia.

Również w sferze aktywności fizycznej badanie potwierdza, że bliskość jest ważna: im dalej ludzie mieszkają od parków, tym mniej czasu poświęcają na sesję umiarkowanej aktywności. Regularne korzystanie z terenów zielonych pozytywnie wpływa na poziom aktywności fizycznej, zwłaszcza spacery i umiarkowane ćwiczenia.

Analiza społeczno-ekonomiczna ujawnia znaczący kontrast: osoby o wyższych dochodach bardziej cenią tereny zielone, ale rzadziej z nich korzystają. Z drugiej strony, osoby o niższych dochodach najczęściej korzystają z tych przestrzeni - trend ten wzmacnia znaczenie polityk publicznych, które aktywnie promują ich wykorzystanie. W tym sensie autorzy badania podkreślają, że budowanie lub utrzymywanie parków nie wystarczy; konieczne jest zachęcanie do ich regularnego użytkowania.

Pedro Morgado z University of Minho School of Medicine uważa, że badanie wzmocniło kluczową ideę miejskiego zdrowia psychicznego: "Natura ma działanie terapeutyczne tylko wtedy, gdy jest przekształcana w żywe, regularne i aktywne doświadczenie". Badacz twierdzi, że "mieszkanie obok parku może być nieistotne, jeśli ludność nie jest zaangażowana w jego użytkowanie", podkreślając również znaczenie konkretnych środków: od dostępności i bezpieczeństwa po istnienie programów aktywności społecznej i fizycznej w tych przestrzeniach, w tym zajęć szkolnych.

Badanie wspiera prace prowadzone przez Guimarães w ramach Zielonej Strategii Promienistej, miasta, które będzie Zieloną Stolicą Europy w 2026 roku. Strategia ta przewiduje budowę trzech koncentrycznych pasów zieleni: jednego w obszarze miejskim i dwóch poza miastem, o długości odpowiednio 20 i 42 kilometrów. "Te pasy drzew połączą tereny zielone, parki i zielone szlaki, poprawiając dostępność, która jest dokładnie jedną z barier zidentyfikowanych w badaniu" - wyjaśnia Carlos Ribeiro, dyrektor wykonawczy Laboratorium Krajobrazu. Po ukończeniu, najbardziej zewnętrzny pierścień powinien obejmować 74% populacji gminy.

Projekt "Bairro C" - pilotażowa inicjatywa rewitalizacji obszarów miejskich skoncentrowana na zrównoważonym rozwoju środowiska i łączeniu zielonych korytarzy - już tworzy pierwszy z tych pierścieni, z 11 kilometrami zielonych pasów w obrębie tkanki miejskiej. Należy zauważyć, że w latach 2012-2023 Guimarães zwiększyło swój obszar zielony o 95 hektarów, posiadając obecnie dwa duże parki miejskie o powierzchni 30 i 39 hektarów, zlokalizowane na wschód i zachód od miasta.

Należy zauważyć, że Guimarães ma plan osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 r., z inicjatywami takimi jak projekt PEGADAS - miejska inicjatywa edukacji ekologicznej skierowana do społeczności szkolnej - która zaangażowała już 19 300 uczniów i 1700 nauczycieli w zrównoważone praktyki.

W badaniu zastosowano zintegrowane podejście do zdrowia publicznego, zgodne z koncepcjami One Health i Exposome, uznając współzależność między zdrowiem ludzkim, środowiskiem i ekosystemami oraz skumulowany wpływ narażenia środowiskowego i społecznego przez całe życie.