Okulistyka dziecięca to podspecjalność medyczna zajmująca się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób oczu u dzieci. Rozwój wzroku następuje głównie w pierwszych latach życia, a wczesna identyfikacja zmian jest niezbędna do zapewnienia odpowiedniego dojrzewania wzroku. Na dzieci może wpływać kilka chorób oczu, z których najczęstsze to niedowidzenie, zez, wady refrakcji i niedrożność przewodu nosowo-łzowego.

Amblyopia, znana również jako "leniwe oko", jest główną przyczyną możliwej do uniknięcia utraty wzroku w dzieciństwie. Częstość jej występowania waha się od 1% do 5% dzieci w wieku szkolnym. Amblyopia występuje, gdy stymulacja wzrokowa jednego z oczu podczas rozwoju wzroku jest niewystarczająca, co prowadzi do zmniejszenia ostrości wzroku, nawet przy braku zmian anatomicznych.

Diagnoza jest zwykle stawiana podczas rutynowego badania okulistycznego, zwłaszcza gdy występuje różnica w ostrości wzroku między oczami lub w wywiadzie rodzinnym. Leczenie obejmuje korektę czynnika przyczynowego, takiego jak wady refrakcji za pomocą okularów, oraz terapię okluzyjną, która polega na zakryciu dominującego oka w celu stymulacji słabszego oka.

Wady refrakcji, takie jak krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm, są bardzo powszechne w populacji dziecięcej. Częstość ich występowania różni się w zależności od wieku i środowiska. Na przykład krótkowzroczność staje się coraz bardziej powszechna. Szacuje się, że jedno na troje dzieci na świecie ma już krótkowzroczność. Tendencja ta jest obserwowana na całym świecie, ze znacznym wzrostem częstości występowania, zwłaszcza po pandemii COVID-19. Do tego wzrostu może przyczynić się kilka czynników, w tym zwiększona ilość czasu spędzanego na czynnościach wykonywanych w pobliżu, takich jak korzystanie z urządzeń elektronicznych, oraz zmniejszona ekspozycja na naturalne światło.

Diagnozę stawia się na podstawie badania refrakcji, często z użyciem cykloplegicznych kropli do oczu w celu rozluźnienia mięśni oka. Standardowym leczeniem jest stosowanie okularów lub soczewek kontaktowych. W przypadku postępującej krótkowzroczności, stosowanie kropli do oczu o niskim stężeniu atropiny i specjalnych soczewek wykazało dobre wyniki w zmniejszaniu progresji.

Zez to nieprawidłowe ustawienie oczu, występujące u około 2% do 4% dzieci. Może być wrodzony lub nabyty, a nieleczony może prowadzić do rozwoju niedowidzenia.

Diagnoza jest kliniczna i obejmuje testy, takie jak czerwony odruch, test pokrycia i ruchliwość gałek ocznych. Leczenie zależy od rodzaju zeza i może obejmować okulary z pryzmatem lub bez, terapię widzenia, zastrzyki z toksyny botulinowej lub operację mięśni zewnątrzgałkowych.

Wrodzona niedrożność przewodu nosowo-łzowego występuje u około 5% do 20% noworodków. Charakteryzuje się ciągłym łzawieniem i wydzieliną oczną, zwykle jednostronną. W większości przypadków stan ten ustępuje samoistnie przed ukończeniem pierwszego roku życia.

Diagnoza jest kliniczna, oparta na obecności łzawienia bez objawów infekcji oka. Początkowe leczenie jest zachowawcze, z masażem woreczka łzowego (manewr Criglera) i środkami higieny. Jeśli objawy nie ustąpią w ciągu 12 miesięcy, wskazana może być procedura sondowania przewodu łzowego.

Wczesne i regularne monitorowanie okulistyczne jest niezbędne do zapobiegania i leczenia chorób oczu w dzieciństwie. Wiele schorzeń, takich jak niedowidzenie i zez, może być całkowicie odwracalnych, jeśli zostaną odpowiednio wcześnie wykryte i leczone. Rodzice, pediatrzy i wychowawcy powinni być wyczuleni na zmienione objawy wzrokowe, ponieważ wczesna interwencja jest kluczem do zdrowego rozwoju wzroku.

W Centrum Zaawansowanej Okulistyki Instytutu HPA w Faro (Czarnogóra) mamy specjalistów zajmujących się okulistyką dziecięcą, którzy osiągają nadzwyczajne wyniki w zakresie diagnostyki i interwencji.

Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt z Grupo HPA Saude (+351) 282 420 400.