Rond de eeuwwisseling kregen de Argentijns-Israëlische dirigent Daniel Barenboim en de Amerikaans-Palestijnse academicus Edward Said bijval voor de oprichting van het orkest West-Eastern Divan. Deze actie bracht musici en intellectuelen uit verschillende landen in het Midden-Oosten samen, maar vooral uit Israël en Palestina.

De professionele bekwaamheid van de musici resulteerde onmiddellijk in succes. In 2012 werd een optreden in aanwezigheid van Paus Benedictus XVI ter herdenking van de oprichting van de Benedictijnse orde gevolgd door een presentatie van de complete cyclus van de negen Beethoven-symfonieën door Barenboim tijdens de BBC Proms.

Dit culmineerde in 2015 in de oprichting van de Barenboim-Said Akademie in Berlijn. In eerste instantie werden er beurzen verstrekt aan negentig beginnende musici uit dezelfde landen in het Midden-Oosten als het Divan-orkest en werd er toestemming gegeven om graden en diploma's van universitair niveau uit te reiken.Onder de bezielende leiding van Barenboim en een reeks internationale artistieke sponsors, zoals de Argentijnse concertpianiste Martha Argerich, heeft de Foundation een stroom van prestaties geproduceerd die voorziet in de behoeften van orkesten over de hele wereld. Financiële donaties hebben de bouw van de Pierre Boulez concertzaal mogelijk gemaakt voor de uitvoering van kamermuziek en modernistische composities.

Credits: Geleverd beeld;

Voor zijn vroegtijdige dood in 2003 benadrukte Edward Said dat de intentie van het Divan orkest was om door middel van muziek een gevoel van liefdevolle co-existentie samen te brengen dat de wreedheid van politiek activisme zou overstijgen.

Twee componisten hebben onlangs werken uitgebracht die zeer relevant zijn voor deze context:

In After The Last Sky wordt de Tunesische meester van de oud, Anouar Brahem, bijgestaan door musici Anja Lechner, Django Bates en Dave Holland in het presenteren van elf suggestieve tracks met titels als The Eternal Olive Tree, The Sweet Oranges of Jaffa, Dancing under the Meteorites en Edward Said´s Reverie. De stijl is een mix van kamermuziek en etno-jazz, die veel aandacht vraagt.

Even veeleisend is het werk van de moderne minimalist Steve Reich waarin hij diep put uit zijn Joodse afkomst en bijbelse kennis met Jacob´s Ladder, waarbij de beeldspraak van Bruegel en William Blake wordt opgeroepen door het beklimmen van ladders om de boodschappers van G-d in staat te stellen bevrijding te brengen aan het uitverkoren volk. Traveler's Prayer is daarentegen vergelijkbaar met Brahems Endless Wandering en herinnert aan de vaak erbarmelijke toestand van hen die hun toevlucht zoeken tot onheil.

door Roberto Cavaleiro - Tomar, 04 augustus 2025